Қоғамдық кеңестердің қызметі, заңға енгізілген өзгерістер мен Kazkenes.kz порталының жұмысы

Айта кетейік, қоғамдық кеңестер 5 институционалды реформа шеңберінде 2015 жылы енгізілген институт. Вице-министрдің пікірінше, қоғамдық кеңестер институты қазіргі уақытта қоғам мен билік, мемлекет пен билік арасындағы «көпір» қызметін атқарып, халық арасында оң бағасын алған.

«Министрлік қызметінің басым бағыттарының бірі - бұл қоғамдық кеңестердің жұмысына талдау жүргізу, әдістемелік нұсқаулықтар ұсыну және қолданыстағы тәжірибені көрсету», - деді Болат Тілепов.

Бұдан басқа, ол мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың биылғы Қазақстан халқына Жолдауында азаматтық қоғамды дамыту мәселесіне айрықша тоқталғанын тілге тиек етті. Атап айтқанда, жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін одан әрі жаңғыртудың маңызды факторы – азаматтық мәдениетті дамыту екенін баса айтқан еді.

«Диалог пен азаматтық қатысу дәстүрін дамыту, ынтымақтастығымыз бен бірлігімізге негіз болатын озық құндылықтарды дәріптеу біз үшін маңызды. Әрине, бұл істе бізге тәуелсіз институт ретінде қалыптасқан қоғамдық кеңестердің қолдауы қажет», - деп толықтырды вице-министр.

Сонымен бірге, ол қоғамдық кеңестер қызметінің ағымдағы жылдың 8 айындағы қорытындысына тоқталды. Есептік кезеңде өз қызметі шеңберінде қоғамдық кеңестер 711 отырыс өткізген, онда өзекті мәселелер, сондай-ақ қоғамдық бақылауды жүзеге асыру қорытындылары қаралып, қоғамдық кеңестер түрлі мәселелер бойынша 780 ұсыным қабылданған.

«Сумен жабдықтау, санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды жақсарту, Мемлекеттік қызмет көрсету сапасы және т.б. мәселелер бойынша 202 қоғамдық тыңдау ұйымдастырылды, қорытындысы бойынша мемлекеттік органдарға пәрменді шаралар қабылдау үшін 231 ұсыным жіберілді. Түрлі деңгейдегі 200 әкімнің, орталық және 200-ден астам жергілікті мемлекеттік органдардың 18 басшысының есептері тыңдалды», - деді вице-министр.

Сондай-ақ, кеңестермен қоғамдық көлік жұмысы, су құбыры құбырларының жағдайы, тұрғын үй құрылысы, жолдарды жөндеу, ПИК қызметі, бірінші қажеттіліктегі тауарлар бағасының мониторингі сияқты мәселелердің қоғамдық мониторингі енгізілді.

«Қоғамдық мониторинг шеңберінде 695 зерттеу жүргізілді-әлеуметтік маңызы бар тақырыптар бойынша, оның ішінде қоғамдық көлік жұмысы, дәрі-дәрмек және бірінші кезекте қажетті тауарлар бағасы, тұрғын үй құрылысы, ПИК (пәтер иелері кооперативтерінің) қызметі бойынша 346 ұсыным қабылданды», - деді Болат Тілепов.

Қоғамдық кеңестер туралы заңға қандай өзгерістер енгізілді

Сонымен қоса, ол «Қоғамдық кеңестер туралы» Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, жыл басында Мемлекет басшысы аталған заңға қол қойғанын да еске салып өтті.

«Заңдағы енгізілген негізгі өзгерістерді атап айтсақ: қоғамдық кеңестердің өкілеттілігі кеңейтілді, кеңестерді құру үрдісі қайта қаралды, уәкілетті орган айқындалды, жыл сайынғы ұлттық баяндама әзірлеу жұмыстары қолға алынды, сонымен қатар қоғамдық кеңестер квазимемлекеттік субъектілерде де құрылатын болды», - деді Болат Тілепов.

Ол 2021 жылғы 3 қаңтарда ҚР Президенті Қ. Тоқаев «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қоғамдық кеңестер қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Заңына қол қойылғанын атап өтті.

Заңмен келесі тәсілдер бойынша түзетулер енгізілді:

- қоғамдық кеңестерді қалыптастыру жөніндегі жұмыс топтарының басшылары азаматтық қоғам өкілдері қатарынан сайланады (бұрын жұмыс топтарының басшылары мемлекеттік органдардың өкілдері болып табылатын);

- жұмыс топтары резервтік тізімдерді қалыптастырады. Қоғамдық кеңестердің мүшелігіне кірмеген кандидаттардан резервтік тізімдер құрылады, олардың ішінен белгілі бір мүше қандай да бір себептер бойынша шығып қалған жағдайда Қоғамдық кеңес дайын резервтік тізімдерден жаңа мүшені қабылдайды.

- ұзақ сайлау рәсімдерін өткізбей, шығып қалған мүшенің орнына конкурстық іріктеуді оңтайландыру және жаңа мүшені сайлау мақсатында қоғамдық кеңестер қосымша конкурс өткізе алады;

- қоғамдық кеңестерді қалыптастыру жөніндегі жұмыс топтары мәслихаттар депутаттарын сайлаумен ұқсас халық санына қарай жергілікті деңгейде орталық деңгейде 15-30 адам шегінде сандық құрамды айқындайды;

- Қоғамдық кеңестер мүшелерінің өкілеттіктерін тоқтату негіздері регламенттелді;

- қоғамдық кеңестерге НҚА жобалары мен өтініштерін олардың басымдылығы мен қоғамдық маңыздылығына сәйкес қарау туралы дербес шешім қабылдау құқығы берілген.

«Қоғамдық кеңестердің мүшелері қоғамдық кеңесте қаралуға жататын немесе қараусыз қалдыруға жататын азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты НҚА жобаларын айқындау жөнінде ұсыныстар енгізе алады. Азаматтардың өтініштері негізінде Қоғамдық кеңес қоғамдық бақылау нысандарының бірін жүргізуге бастамашылық жасау туралы шешім қабылдауға құқылы», - деді вице-министр.

- қоғамдық кеңестердің мүшелеріне мемлекеттік органдардың сатып алу жөніндегі конкурстық комиссияларының отырыстарына қатысу құқығы берілген. Қоғамдық кеңестер сатып алу процесіне қатысу немесе қатыспау қажеттігі туралы шешімді дербес қабылдайды, таңдау құқығы қоғамдық кеңесте қалады.

- жергілікті деңгейдегі қоғамдық кеңестер құқық қорғау органдары басшыларының ақпаратын тыңдайды;

- квазимемлекеттік сектор субъектілерін қоспағанда, мемлекеттік кәсіпорындардың, мемлекет бақылайтын акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің даму жоспарларының іске асырылу мониторингінің нәтижелері туралы есептерді талқылау. Тиісінше, Қоғамдық кеңестер енді ведомстволық бағынысты мекемелердің ақпаратын тыңдай алады.

- қоғамдық бақылаудың барлық төрт нысанын жүргізу рәсімі регламенттелді. Министрлік Заңды іске асыру үшін қабылданатын заңға тәуелді акт ретінде қоғамдық бақылауды ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын әзірледі, онда қоғамдық бақылаудың әрбір нысанын жүргізу рәсімі неғұрлым кеңірек көзделген.

- Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі Қоғамдық кеңестер қызметінің мәселелері жөніндегі уәкілетті орган ретінде айқындалған, ол кеңестердің қызметін үйлестіруді және әдістемелік сүйемелдеуді жүзеге асырады.

Сондай-ақ, ол уәкілетті орган жыл сайын Мемлекет басшысына енгізілетін қоғамдық кеңестердің қызметі туралы Ұлттық баяндаманы дайындауды жүзеге асыратынын атап өтті.

Kazkenes.kz порталы

Вице-министрдің айтуынша, kazkenes.kz порталы қоғамдық кеңестердің жұмысын жариялау мақсатында құрылған. ҚК мүшелерінің порталға кіру және олардың қызметі туралы ақпаратты жүктеуге мүмкіндігі бар. Бұл фотосуреттермен және бейне жаңалықтармен баспа жаңалықтары болуы мүмкін.

«Портал екі тілде жүргізіледі. Сондай-ақ, сіз Facebook-тегі парақты пайдалана аласыз, онда ҚК қызметі туралы жаңалықтар да орналастырылады. Осылайша, ҚК мүшелерінің өз қызметін көпшілік алдында жүргізуге өте жақсы мүмкіндігі бар, онымен халық та, сарапшылар да, БАҚ та таныса алады», - деді Болат Тілепов.

Сондай-ақ, ол халық тиісті тұрғылықты аймақтың немесе орталық мемлекеттік органдардың жанындағы ҚК мүшелеріне жүгіне алатынын атап өтті.