Еуразия кеңістігінде өмір сүрген халықтардың ортақ тарихи мұрасын зерттеу қолға алынды

Конференция жұмысын ашқан Мемлекет тарихы институтының директоры, тарих ғылымдарының докторы, модератор Бүркітбай Аяған Қазақстан мен барлық еуразиялық мемлекеттердің ортақ тарихи мұрасын зерттеп, зерделеу - олардың ХХІ ғасырдағы халықаралық аренадағы бәскеге қабілеттілігін арттыратынын атап өтті. 
  
"Еуразия кеңістігіндегі ортақ тарихи мұраны зерттеу - ХХІ ғасырдағы халықаралық аренада Қазақстан мен басқа да еуразиялық мемлекеттердің бәсекеге қабілеттілігін арттыратын негізі болмақ. Қазіргі әлемнің сынақтары мен қауіп-қатерлері ғаламдық сипатқа ие, сол себепті белгілі бір адекватты жауаптарды талап етеді. Өзіміздің тарихи өткенімізге объективті түрде қарап, тарихи санамызды қалыптастыру керекпіз. Бұл ата-бабларымыз мен жаңа ұрпақ арасындағы әлеуметтік-мәдени құндылықтарды өзара тығыз байланыстыруға мүмкіндік бермек", - деді ол.

Сонымен қатар Бүркітбай Аяған өз сөзінде  Елбасының "Ұлы даланың жеті қыры" мақаласында қойылған міндеттер мен мақсаттарға тоқталып өтті. Оның айтуынша, "Архив - 2025", "Ұлы даланың ұлы есімдері" жобалары Қазақстандағы және шет мемлекеттердегі мұрағат қорларындағы жаңа құжаттар мен материалдарды іздестіруге және анықтауға, деректану мен тарихнамалық базаны толықтыруға, зерттеудің жаңа тұжырымдамалық тәсілдерін жасауға мүмкіндік бермек. 

"Қазақстанның тарихын зерттеу тек мұрағаттық деректерді ғылыми айналымға енгізуге ғана емес, оның барлық сарапшылар мен көпшілікке қолжетімді ету үшін сандық форматқа түрлендіруге үлкен мән берілу керек. Елбасы өзінің мақаласында "Мен өз тарихын еске алатын, бағалайтын, мақтан тұтатын адамдардың болашағы зор екендігіне сенімдімін. Өткенді мақтан ету, қазіргі күнге прагматикалық баға беру және келешектен жақсылық күту - біздің еліміздің жетістіктерінің кілті" екендігін айтқан еді", - деді ол. 

Бұдан бөлек Мемлекет тарихы институтының директоры аталған жиынның негізгі мақсатына тоқталып, конференцияға жүктелген міндеттермен таныстырды.

"Жиынның негізгі мақсаты - Елбасының "Ұлы даланың жеті қыры" атты  мақаласына жан-жақты ғылыми талдау жасау. Сондай-ақ Назарбаев ұсынған "Архив - 2025" жобасын жүзеге асыру бойынша ұсыныстар әзірлеу. Мемлекеттік бағдарламалар мен хабарламаларда көрініс тапқан отамыздың тарихындағы маңызды оқиғаларды зерттеуді жандандырып, еліміздің тарихи мұрасын халықаралық деңгейде насихаттау", - деп атап өтті Бүркітбай Аяған.

Сонымен қатар ол өз сөзінде "Еуразия кеңістігін мекен еткен халықтардың ортақ мұрасын зерттеу үшін қандай әдісті қолдану керек" деген сауалға тоқталып, әлемдік деңгейдегі және көрші мемлекеттердегі пайдаланылған зерттеу әдістерін ұолдануды ұсынды. 

"Мен тарихты зерттеу үшін Марк Блок, Люсиан Февр, Фернанд Браудельдің тәжірибесін, сондай-ақ орыс, грузин, әзірбайжан, армян, украин мектептерінің дәстүрлерін пайдалануымыз керек екенін атап өткім келеді. Еуропалық және шығыс халықтарының қазіргі заманғы мектептерінің жетістіктері маңызды. Біз үшін Өзбекстан мен Қырғызстан ғалымдары мен мұрағатшыларының тәжірибесі үлкен маңызға ие. Қазақстандық ғалымдар жаңа әдістемені қолдана отырып мектептер мен жоғары оқу орындарына арналған оқулықтар, монографиялар шығарғанын айтып өткім келеді", - деді ол.

Сонымен бірге ол өз баяндамасында отанмыздың тарихын зерттеп, мәліметтерді жинақтауда Елбасының бастамасымен жүзеге асырылған ұлттық бағдарламаларға тоқталып өтті.

"Қазақстандағы тарих ғылымының дамуына Тұңғыш Президент үлкен көмек көрсетті. Оның бастамасымен және қолдауымен ең қиын жылдарда "Мәдени мұра", "Ғылыми қазына", "Тарих толқынындағы адамдар" және биыл "Ұлы даланың 7 қыры" секілді ұлттық бағдарламалар қабылданды. Аталған бағдарлама жұмысын  қазақстандық ғалымдармен қатар Ресей, Түркия, Қытай ғалымдары да пайдалануда. Осы залға жиналған ғалымдар ғылыми бағдарламаларды орындауға қатысады деп ойлаймын", - деп сенім білдірді ол.

Сондай-ақ ол осы бағдарламаларда іске асыру барысында әлемнің түкпір-түкпірінен Қазақстанға қатысты құнды мәліметтер табылғандығын айтты. 

"Қысқа мерзім ішінде Қытай, Үндістан, Италия, Иран, Ұлыбритания, Түркия, Ресей және басқа елдерден отанымызға қатысты миллиондаған құнды қағаз табылып, көшіріліп, Қазақстанға әкелінді. Қазіргі уақытта материалдарды жүйелеу және цифрландыру орталығы жұмыс істейді, көрмелер өтіп жатыр, өңделген материалдар стандартты бағдарламалар мен оқулықтарды дайындауда қолданылып жатыр. Сонымен бірге оларды докторанттар мен зерттеушілерге пайдалануға мүмкіндік бар", - деді ол.

Бұдан бөлек конференцияда сөз сөйлеген Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті Қорының атқарушы директорының орынбасары Игорь Рогов аталған конференция тарихшылар, ғалымдар арасындағы ынтымақтастықты нығайтып, Еуразия кеңістігіндегі халықтар арасындағы рухани құндылықтарды сақтауға мүмкіндік беретінін айтып өтті.

"Бүгінгі өтіп жатқан халықаралық конференция -Елбасының "Ұлы Даланың жеті қыры" мақаласында көрсетілген Назарбаевтың тұжырымдамалық идеяларын практикалық тұрғыдан түсінуге мүмкіндік беретін тағы бір қадам болмақ. Ол ғылыми қоғамдастықтың, отандық және шетелдік сарапшылардың әртүрлі салалар мен тарихи кезеңдерде - ежелгі дәуірден қазіргі мемлекетаралық қатынастарға дейін бірлескен зерттеулер жүргізуге күш-жігерін біріктіруге арналған. Сонымен бірге конференция тарихшылар, ғалымдар арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға, Еуразия кеңістігіндегі халықтар арасындағы рухани құндылықтарды сақтауға мүмкіндік бермек", - деді ол.

Бұдан басқа тарих ғылымдарының кандидаты, доцент, Мемлекет тарихы институты директорының орынбасары Амангелді Қашқынбаев "Еуразия тарихының мұрасы" көне заманнан қазіргі кезенге дейінгі тарихи сабақтастығы" конференциясы нәтижесінде көрші мемлекеттердің тарихшыларымен бірлесе отырып, үлкен тарихи еңбектерді жарыққа шығару екендігін атап өтті.

"Конференцияда Еуразияның тарихи мұрасы көне заманнан бүгінге дейін зерттеп зерделеудің мәселелері қаралуда. Яғни, Еуразия халықтарынан бізге қалған мұраларды зерттеп. Соның бірі ретінде Алтын Орданы атап өтуге болады. Бүгінгі таңда Алтын Орданың 750 жылдығына байланысты бірқатар шаралар өткізілуде. Мақстамыз кезінде болған осындай үлкен оқиғаны дәріптеу, насихаттау, келешек ұрпаққа жеткізу. Екіншіден, бабаларымыздан қалған ортақ мәслелерді көрсету жолдарын қарастыру. Еуразия кеңістігінде мекен еткен әр халықтың, әр ұлттың өзінің тарихы бар. Сол кездері болған тарихи оқиғаларға, процестерге олардың да үлесі бар. Конференцияның нәтижесі ретінде көрші мемлекеттің тарихшыларымен бірлесе отырып, үлкен-үлкен еңбектерді жарыққа шығару", - деді ол.

Сонымен қатар оның айтуынша, Мемлекет тарихы институты шет мемлекеттердегі тарихшылармен бірігіп жұмыс істеуді бастап кеткен.

"Біз осының бастамасын жасап қойдық. Осыған дейін біз ресейлік тарихшылармен бірлесіп, екіжақты келісім-шартпен олардың ғылыми журналдарына біздің мақалаларды жариялауға, және керісінше, олардың ғылыми мақалаларын біздің журналдарға жариялауға мүмкіндік алдық. Бүгінгі конференция аяқталған соң да осында айтылған баяндамалар негізінде үлкен мақалалар жинағын шығармақпыз", - деді Амангелді Қашқынбаев.

Айта кетейік, аталған конференцияға отандық және Польша, Ресей, Украина, Әзірбайжан, Армения, Грузия, Өзбекстан сияқты елдерден тарихшылар мен Еуразия тарихы бойынша сарапшылар қатысты.

Назерке Сүйіндік