Басты бет

30 жыл: Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстанның жетістіктері

Тәуелсіздік – кез келген мемлекеттің басты байлығы. Қазақ халқы да оған жету жолында көптеген көптеген жағдайды бастан өткерді. Еліміз үшін 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы халықтың егемендікке, өзін-өзі билеуге ұмтылуының бастауы болды. 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заң қабылдады. Биыл біз басты мемлекеттік мереке – Тәуелсіздік күнін, «Қазақстан Республикасы» деп аталатын егеменді мемлекеттің құрылғанына 30 жыл толуын атап өтіп жатырмыз. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстанның жеткен жетістіктері, халықаралық аренадағы орны мен дамуы туралы Strategy2050.kz тілшісінің материалында. 

Қазақстанның тәуелсіз мемлекет болып жариялануы

1991 жылы Қазақстан Республикасы тәуелсіз, егеменді ел деп жарияланды. 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды. Осыдан 45 минут өткен соң Түркия Республикасы бірінші болып Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігін таныды. Осылайша әлем картасында Тәуелсіз Қазақстан атты жаңа мемлекет пайда болды. Оның тұңғыш президенті болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев сайланды. 

ҚР Мемлекеттік рәміздері бекітілді

1991 жылы Мемлекеттік рәміздер — әнұран, елтаңба және туды жасауға конкурс жарияланып, 1992 жылдың 4 маусымында ҚР президенті "ҚР мемлекттік туы", "ҚР мемлекеттік елтаңбасы", "ҚР мемлекеттік әнұраны туралы" заңға қол қойылды.

Ата Заңы қабылданды

1995 жылдың 30 тамызында қазіргі қолданыстағы ҚР Конституциясы қабылданды. Ол бойынша республика президенттік басқару түріне көшеді, енді заң шығарушы органды тек мемлекет басшысы ғана тарата алады. Сол кезден бастап 30 тамыз Ата заң күні ретінде тойланып келеді. 

Қазақтың ұлдары ғарышқа ұшты

1991 жылы 2 қазанда Тоқтар Әубәкіров Тоқтар Оңғарбайұлы - қазақтың тұңғыш ғарышкері Байқоңырдан «Союз ТМ-13» кемесімен ғарышқа ұшты. Ал 1994 жылы Байқоңыр ғарыш айлағы Ресейге жалға берілді. Осы жылдың шілдесінде ғарышқа екінші қазақ Талғат Мұсабаев ұшты, бірақ ол Ресей федерациясының азаматы ретінде ұшқан еді. Ғарышқа екінші рет ұшып барған соң Талғат Мұсабаев Ресей федерациясының батыры және Қазақстанның «Халық қаһарманы» атағына ие болды. Сонымен бірге, қазақстандық ғарышкер Айдын Айымбетов 2015 жылы 2 қыркүйекте «Союз ТМА-18М» ғарыш кемесімен Астана уақыты бойынша 10:38-де 10 күнге ғарышқа ұшты.  

Қазақстан халқының саны

19 062 700


 


ҚАЗАқ ХАЛҚЫ ҚАЛАЙ ӨСТІ

1999 жылы Қазақстанда алғашқы халық санағы өтті. Оған сәйкес, республикада 14 миллион 953 мың адам тұрған. Бұдан он жыл бұрын өткен бүкілодақтық санақ кезінде 16 миллион 400 мың адам тіркелген. Осылайша, тәуелсіздіктің алғашқы жылдары халықтың саны азайды. Алайда қазақтардың үлесі арта түсті. Шетелдегі қандастар да көп келді. Осы уақытқа дейін миллионнан астам этникалық қазақ атамекеніне оралды. 


Биыл елемізде тәуелсіздік алғалы бергі үшінші санақ өтті. Оның бір ерекшелігі - алғаш рет онлайн форматта ұйымдастырылды. 

қазақтардың үлесі

Биыл Қазақстан халқының саны 19 миллионнан асты. Жыл басынан бері 183 мың адамға өскен. Елдегі қазақтардың үлесі 70 пайызға жетті.   

өзге ұлт пен ұлыс

Қазақ жерінде 100-ден астам ұлт пен ұлыс бар.

қандай Халықаралық ұйымдарға мүше болды


1992 жылы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына қосылды



1992 жылы 2 наурызда Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымының мүшесі атанды



1992 жылы Қазақстан Экономикалық ынтымақтастық ұйымына қосылды 


2001 жылы Қазақстанның тікелей араласуымен Шанхай ынтымақтастық ұйымы құрылды 

1992 жылы 15 мамырда Ұжымдық қауіпсізді шарт ұйымына кірді 


2015 жылы Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымының толыққанды мүшесі болды 


Қазақстан қолға алған бастамалар

"Болашақ" бағдарламасы

5 қараша, 1993

Қазақстан

"Болашақтың" сайты

1993 жылы сол кездегі Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев «Болашақ» бағдарламасын тағайындады. Осы жылдан бастап «Болашақ» бағдарламасы бойынша шетелге жастар оқуға жіберілді. Осылайша, талапты әрі талантты қазақтың жастары әлемнің түкпір-түкпірінде білім алуға мүмкіндік алды. Бүгінге дейін 14 мыңға жуық стипендия тағайындалған. Нұрсұлтан Назарбаев бір сөзінде «Ширек ғасырдан бері еліміздің талантты жастарына қолдау көрсетіп келе жатқан «Болашақ» стипендиясы дүниежүзіне танылған қазақстандық брендке айналды. Бүгінде «Болашақ» стипендиясымен оқып келген түлектер білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, ғылым және техника салаларында жүздеген ғылыми әзірмелер мен ірі жобаларды жүзеге асырып, зор жетістіктерге жетіп отыр» деген еді. 

Семей ядролық сынақ полигоны жабылды

1991 жылдың 29 тамызында Қазақ КСР Президентінің «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» жарлығы шықты. Қазақ жерінде 40 жылдан астам уақыт бойы сынақ жүргізілген ядролық қаруға нүкте қойылды. Елбасының осы тарихи шешімі, батыл қадамы бүгінде дүние жүзіне мәлім тарихи фактіге айналды. Ал 2010 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы Қазақстан Президентінің ұсынысын мақұлдап, 29 тамызды Халықаралық ядролық қару-жараққа қарсы күрес күні деп жариялады. 

Астана Ақмолаға көшірілді

1997 жылы 20 қазанда Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның жаңа астанасы Ақмола қаласы болғанын ресми түрде жариялады. Осы жылдың 8 қарашасында Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін Алматыдан Ақмолаға шығарып салу салтанатты рәсімі өтті.

Ал 1998 жлдың 10 маусымында әлем картасында пайда болған жаңа астананың халықаралық тұсаукесері өтті. Алайда, 2006 жылдан бері елорда күні 10 маусым емес 6 шілде күні кеңінен аталып өтуде

1998 жылдың 6 мамырында ҚР президентінің жарлығы бойынша Ақмола атауы Астана болып өзгертілді. 1998 жылы ЮНЕСКО шешімімен Қазақстанның жаңа елордасына «Бейбітшілік қаласы» жоғары атағы мен медалі табысталды. Қазақстанның жаңа елордасы – Астананың халықаралық таныстырылымы 1998 жылдың 10 маусымында бірқатар шет мемлекеттердің басшыларының қатысуымен өтті.

2011 жылы Қазақстанда VII Қысқы Азия ойындары өтті 

Қазақстан Қысқы Азия ойындарын қабылдаған төртінші мемлекет. Бұған дейін төртжылдықтың ең ірі форумы Қытай, Жапония, Оңтүстік Кореяда өтетін еді. Сонымен қоса, Қазақстандағы ойындардан бастап Азиаданың меншікті алау оты пайда болды. Ең бастысы, Азияның шартарабынан жиналған үміткерлер бүгінгі заман талабына жауап беретін тамаша спорт кешендерінде сайысқа түсті. Ашылу салтанаты ұйымдастырылған “Астана Арена” стадионы, “Алау” мұзайдыны, “Қазақстан” спорт сарайы, республикалық велотрек, Алматыдағы Балуан Шолақ сарайы, таудағы әйгілі “Медеу”, халықаралық трамплиндер кешені, “Шымбұлақ”тау базасы, “Табаған” , Сарбаздар сайындағы шаңғы-биатлон кешені бүгінде қазақ халқының иігілігіне айналды. Спорттың 11 түрін қамтыған Ақ Азиада ойындарының телекөрсетілімін 500 миллион көрермен тамашалады. Қазақстандық спортшылар 70 медаль иеленді. Оның ішінде 32 алтын, 21 күміс және 18 қола алды.

2017 жылы Қазақстанда алғаш рет "ЭКСПО" көрмесі ұйымдастырылды. Аталған көрме 10 маусым мен 10 қыркүйек аралығында Астанада өтті. Оны тамашалауға әлемнің түкпір-түкпірінен 3 миллион адам келді. Ал көрмені өткізуге 115 мемлекет пен 22 халықаралық ұйым қатысты.

2017 жылы Қазақстанда алғаш рет "ЭКСПО" көрмесі ұйымдастырылды.  Аталған көрме 10 маусым мен 10 қыркүйек аралығында Астанада өтті. Оны тамашалауға әлемнің түкпір-түкпірінен 3 миллион адам келді. Ал көрмені өткізуге 115 мемлекет пен 22 халықаралық ұйым қатысты. 

ҚАНДАЙ ҰЛТТЫҚ ЖОБАЛАР ЖҮЗЕГЕ АСТЫ

30 жылдың ішінде Қазақстанда экономика, мәдениет пен руханиятты дамытуға арналған біраз мемлекеттік бағдарламалар қолға алынды. Алдымен "Қазақстан - 2030" стратегиясы басшылыққа алынды. Ал 2012 жылы "Қазақстан-2050" стратегиясы жарияланды. Соның аясында салалық бағдарламалар қабылдана бастады. Жалпы, тәуелсіздік жылдары біраз құжаттар қабылданды. 

Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы

"Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы



Бизнестің жол картасы



"Рухани жаңғыру" бағарламасы (президенттің мақаласы негізге алынды)



"Нұрлы жер" мемлекеттік бағдарламасы; 



Цифрлы Қазақстан 



"Нұрлы жол" инфрақұрылымдық даму бағарламасы



"Еңбек" бағдарламасы


2019 жыл жастар жылы болып жарияланды

2018 жылғы 5 қазандағы жолдауында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 2019 жылды Жастар жылы деп жариялаған болатын. «Жастардың барлық санатын қолдауға арналған шараларды толық қамтитын әлеуметтік сатының ауқымды платформасын қалыптастыру керек. 2019 жылды «Жастар жылы» деп жариялауды ұсынамын», - деді Нұрсұлтан Назарбаев. Осылайша, Жастар жылы аясында жас қазақстандықтарға жеңілдікпен баспана алуға мемлекеттік бағдарламалар, сонымен қатар кәсіп ашып, үкімет тарапынан түрлі гранттық бағдарламалар ұсынылды.

Жастар жылы жүзеге асқан шаралар

Ірі қалаларда жұмысшы жастарға 9 мың пәтер беру туралы шешім қабылданды. Жалға алу құны айына – 15 мың теңге

5 мың азамат мемлекеттен грант алып, жас кәсіпкер атанды. Алдағы үш жыл ішінде олардың саны 30 мыңға дейін артады. 10 мың жас кәсіпкер шағын несиенің арқасында өз өндірісін кеңейтті

Ауылды дамытуға үлес қосқысы келетін жастарға 6 мыңнан астам жәрдемақы, баспана алу үшін 4 мыңға жуық несие бөлінді

Құрылыс отрядтары жанданып, 2 мыңдай студент жұмыспен қамтылды. Университет спартакиадаларының қозғалысы қайта жаңғыртылды

"Жас кәсіпкер" және "Жас маман" жобалары "Еңбек" мемлекеттік бағдарламасына енгізіліп, қажетті қаржы бөлінді

Президенттік кадр резерві жасақталды

Нұрсұлтан Назарбаев президент ретінде өкілеттігін тоқтатты


2019 жылы 19 наурызда Қазақстанды 28 жыл бойына басқарған еліміздің тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаев президент ретінде өкілеттігін тоқтатты. Сөйтіп, Орта Азиядағы тақтан өз еркімен бас тартқан тұңғыш президент атанды. Дегенмен, ол Қазақстанның Тұңғыш президенті – Елбасы (Ұлт көшбасшысы) мәртебесіне, бұдан бөлек елеулі өкілеттігі бар Қауіпсіздік кеңесін өмір бойы басқару құқығына ие. Сонымен қатар, "Нұр Отан" партиясының төрағасы, Конституциялық кеңестің мүшесі.


Астана атауы «Нұр-Сұлтан» болып өзгерді

2019 жылы сол кездегі уақытша президент Қасым-Жомарт Тоқаев Астана қаласының атын Нұр-Сұлтан деп өзгерту туралы жарлыққа қол қойды. Сөйтәп, Қазақстан астанасы - Нұр-Сұлтан қаласы деп өзгертілді. 

Әрі қарай оқу


Қасым-Жомарт Тоқаев президент болып сайланды


2019 жылы 9 маусымда елімізде кезектен тыс сайлау өтіп, 70 пайыздан астам дауыс жинаған Қасым-Жомарт Тоқаев ел президенті болып сайланды.  

Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі құрылды 

2019 жылы 12 маусымда Қасым-Жомарт Тоқаев Президент жанындағы Ұлттық қоғамдық сенім кеңесін құру туралы қаулыға қол қойды. Оның құрамына 44 адам кірді. Кеңес жұртшылықтың және азаматтық қоғамның пікірін билікке жеткізіп, маңызды стратегиялық проблемаларды талқылайды. Соның негізінде заңдарға ұсыныстар мен өзгерістер енгізіледі.

Осыған дейін Ұлттық кеңестің төрт отырысы өткен болатын. Соңғы жиында сөйлеген сөзінде мемлекет басшысы кеңестің билік пен қоғам арасында сындарлы диалог орната алатын тиімді институционалды құрылымға айналғанын және оның мүшелері еліміз үшін маңызды шешімдер әзірлеп, солардың жүзеге асуына күш салып келе жатқанын атап өтті. ҚР кеңесте пандемияға қарамастан елімізді дамытудың өзекті мәселелері тұрақты түрде талқыланатынын, бірнеше маңызды бастама жүзеге асырылғанын, сондай-ақ, қазіргі таңда мемлекеттік саясаттың түрлі салаларын реформалауға қатысты жаңа ұсыныстар әзірленіп жатқанын айтты.  

2020 жылы Еріктілер жылы болып жарияланды

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2020 жылды Еріктілер жылы деп жариялады. "Мен еліміздің әрбір өңіріне волонтер болуға ниетті азаматтардың көп екеніне сенімдімін. Үкімет оларға қолдау көрсету үшін нақты шараларды қабылдайды. Біз оған зор мән береміз. Алайда Еріктілер жылы кезекті науқан емес. Осыны халыққа түсіндіруіміз керек", - деді ол республикалық волонтерлік фронт-офистің ашылуында. 


 Ал мемлекет басшысы Еріктілер жылының жабылуына арналған жиында бұл жыл біздің елімізде ғана емес, бүкіл әлем тарихында аса күрделі кезеңдердің бірі болғанына қарамастан, «қайырымды істер» жалпыұлттық идеясы он мыңдаған қазақстандықтың қайырымдылығы мен жанашырлығының арқасында өмір шындығына айналғанын атап өтті.  

Еріктілер жылы несімен есте қалды 
Барлық аймақта Еріктілердің фронт-офистері ашылды
Еріктілер саны 100 мыңнан асты
«Birgemiz» жалпыұлттық бастамасы аясында мұқтаж жандарға қөмек көрсетілді
«Qamqor», «Saulyq», «Sabaqtastyq» жобалары жүзеге асырылды
«Қайырымдылық» туралы заң жобасы әзірленді
ВОЛОНТЕРЛІК ҰЙЫМДАРДЫ ҚОЛДАУ ЖӘНЕ ОЛАРҒА АРНАЙЫ ГРАНТТАР БӨЛУ ЖҰМЫСЫ
ЖАЛҒАСАДЫ

Коронавирус2020

Пандемияның Қазақстанға әсері

2020 жылы жаһанды жайлаған коронавирус Қазақстанды да айналып өтті. Елімізде аталған індет 13 наурызда анықталып, көп ұзамай республиканың басқа аймақтарынан да тіркеле бастады. 

15 наурызда президент Қасым-Жомарт Тоқаев төтенше жағдай енгізу туралы жарлыққа қол қойды. Төтенше жағдай 16 наурыз сағат 08:00-ден бастап 15 сәуір сағат 07:00-ге дейін созылады деп шешілді. 19 наурызда Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында карантин енгізіліп, адамдардың кіріп-шығуы шектелді. 

Сауда орындары жабылып, тек азық-түлік дүкендері мен дәріханалар өз жұмысын жалғастырды. 22 наурыздан бастап Алматы мен Нұр-Сұлтанда блокбекеттер қойылып, шығатын жолдар толығымен жабылды, әуе және теміржол қозғалысы тоқтатылды. 

 Кейін төтенше жағдай режимі 11 мамырға дейін созылып, карантин режимін біртіндеп жеңілдету туралы шешім қабылданды. Елдегі жағдайдың тұрақтануына байланысты 1 мамырдан бастап Нұр-Сұлтан мен Алматы қалалары арасындағы әуе қатынасы жанданды. 1 маусымға қараған түні Нұр-Сұлтан мен Алматыдағы блокбекеттер алынды. Кейін карантин шаралары біртіндеп жеңілдетілді, дегенмен ел азаматтары бірқатар санитарлық нормаларды сақтауға міндеттелді.  

Пандемиямен күресу үшін үкімет қандай шаралар қабылдады

Үкімет коронавирустың таралуының алдын алу, азаматтардың әлеуметтік жағдайын, сонымен қатар орта және шағын бизнестің жай-күйін жақсарту мақсатында бірқатар іс-шара қабылдады. Алғашқы уақытта локдаун енгізіліп, елдегі барлық мекеме (дәріхана, азық-түлік дүкендері, ауруханадан  басқалары) жұмысын тоқтатты. Кейін елдегі эпидемиолоиялық ахуал біраз жақсарғаннан кейін, үкімет карантин шараларын жеңілдетті. Дегенмен халық әлі де қоғамдық орындарда бетперге кию секілді санитариялық-гигиеналық іс-шараларды сақтауы қажет. 

Тоқаевтың 23 наурыздағы тапсырмасына сәйкес, мемлекеттік сақтандыру қорынан төтенше жағдайда табысынан айырылған адамдарға 42 500 теңге көлемінде әлеуметтік төлем беру тапсырылды. Ол жалдамалы қызметкерлерге, екіншіден, жеке тұлғалар, өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға берілді.
Сонымен бірге, тұрғындарға зейнетақысының бір бөлігін алуға рұқсат етілді. Салымшылар жинағының бөлігін үй алу, емделу үшін пайдалана алады немесе қаржы ұйымдарының басқаруына бере алады.
КВИ-мен күреске тартылған қызметкерлерге 116 млрд теңге көлемінде үстемақы төленді. Сонымен бірге, медицина қызметкерлерінің жалақысын көтеруге 222 млрд теңгеден астам қаражат қарастырылды.
Сондай-ақ, шағын және орта бизнес өкілдеріне жеңілдіктер жасалып, қолдау көрсетілді.


2021 ЖЫЛДЫҢ 1 АҚПАНЫНДА ХАЛЫҚТЫ ВАКЦИНАЦИЯЛАУ БАСТАЛДЫ

Алғашқы болып медицина, әскери сала қызметкерлері егілді. Бүгінде Қазақстанда коронавирус инфекциясына қарсы вакцинаның 1-компонентін 8 856 816 адам, 2-компонентін 8 290 398 адам салдырды.

Отандық Qazvac вакцинасы

QazVac – "өлтірілген" вирустан жасалған вакцина. Препарат коронавирус ауруының вирусы мен оған қосылған иммуностимулятордан тұрады. Одан бөлек, құрамында су және аздап тұз бар. Былтыр көктемде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы отандық препаратты COVID-19-ға қарсы вакциналық кандидаттардың тізіміне енгізді.

Отандық QazVac вакцинасы – қазақ ғылымының үлкен жетістігі

Қазақстан жаһандық пандемия басталғаннан кейін вакцина жасап шығарған санаулы елдердің қатарына кірді. QazVac (QazCovid-in) – SARS-CoV-2 вирусы тудырған жаңа коронавирустық инфекциядан профилактикалық вакцинация арқылы иммунологиялық қорғауды қамтамасыз ететін COVID-19-ға қарсы инактивтелген вакцина. 

Оны ҚР Білім және ғылым министрлігіне қарасты Биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институтының ғалымдары әзірледі. Отандық QazVac екпесіне қатысты барлық клиникалық зерттеудің үшінші кезеңі аяқталды. 

Артықшылықтары – вакцинадағы ақуыздардың толық жиынтығынан тұратын толық вирионды инактивацияланған вирус жоғары антитерациялық жауап пен SARS-CoV-2-ге, сондай-ақ вирустың басқа штамдарына қарсы тұрақты иммунитеттің қалыптасуын қамтамасыз етеді. 



Кез келген тәуелсіз ел секілді Қазақстан да халқының өмір сүру жағдайының жақсаруына, заманауи технологияларды дамытуға, дамыған экономиканы қалыстастыруға сонымен қатар сыртқы саясатта да тең құқылы қарым-қатынас орнатуға ұмтылуда. Бүгінде Қазақстанды күллі әлем таниды. Бұл да сол Тәуелсіздіктің жемісі. Ендеше, егемен ел атанған Қазақстан үшін киелі де қасиетті мереке - Тәуелсіздік күні екендігі даусыз. Мереке құтты болсын! Қазақтың көк байрағы мәңгі желбіресін!